Nieuws

Duidelijkheid over inzet CAK-wanbetalerslijsten

Door onduidelijkheid gaan gemeenten niet aan de slag met de CAK-wanbetalerslijst
Werken met de lijst betekent dat je als gemeente persoonsgegevens verwerkt, waarbij je je moet houden aan de geldende wet- en regelgeving. Op dit moment zijn de spelregels onvoldoende duidelijk. Deze onduidelijkheid leidt ertoe dat sommige gemeenten niet met de lijst aan de slag te gaan. Dit is een gemiste kans. Vaak gaat een aanmelding bij het CAK gepaard met bredere schuldenproblematiek en multiproblematiek. Dit maakt de CAK wanbetalerslijst een belangrijke vindplaats voor inwoners met een hulpvraag.

Juridische analyse gebruik gegevens van wanbetalers zorgpremie
Om duidelijkheid te verschaffen over het juridisch kader, heeft Zorgverzekeringslijn aan Stimulansz gevraagd om aan de hand van een juridische analyse antwoord te geven op de vraag: Wat zijn voor gemeenten de wettelijke (on)mogelijkheden voor het gebruik van de persoonsgegevens die op CAK wanbetalerslijst staan? Wat zijn verplichte acties (wat moet), wat zijn vrijblijvende acties (wat mag) en wat zijn de grenzen van de gegevensverwerking (wat mag niet)? Zorgverzekeringslijn hoopt dat door het wegnemen van de onduidelijkheid, meer gemeenten de stap zullen zetten om aan de slag te gaan met de CAK-wanbetalerslijst.

De belangrijkste conclusies van de juridische analyse

1.     De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) is niet van toepassing op de CAK-wanbetalerslijst.
Het CAK deelt de wanbetalerslijst met gemeenten op grond van  artikel 7b.1 van de Regeling zorgverzekering (de Regeling). In artikel 7b.1, lid 3 van de Regeling staat dat gemeenten de lijst op kunnen vragen met het doel om de uitstroom uit de wanbetalersregeling te bevorderen. Schuldhulpverlening kan een passend instrument zijn om dat doel te bereiken, maar in de Regeling wordt niet verwezen naar vroegsignalering als doel waarvoor het CAK de wanbetalerslijst aan gemeenten verstrekt.

Dit maakt informatie op de CAK-wanbetalerslijst anders dan signalen over betalingsachterstanden die gemeenten ontvangen in het kader van vroegsignalering. Dit betekent dat wanneer gemeenten de lijst opvragen, zij niet verplicht zijn binnen vier weken een aanbod te doen voor een gesprek aan alle inwoners op de wanbetalerslijst.

2.     Gemeenten die de lijst opvragen hebben wel een inspanningsverplichting.
Wanneer gemeenten de CAK-wanbetalerlijst opvragen, hebben zij wel een inspanningsverplichting om inwoners die op de lijst staan uit de wanbetalersregeling te laten stromen. De Regeling specificeert niet binnen welke termijn dit moet gebeuren. Het is aan gemeenten zelf om te bepalen welke termijn zij redelijk en haalbaar vinden.

3.     De Regeling omschrijft niet hoe gemeenten uitstroom uit de wanbetalersregeling moeten bevorderen.
In artikel 7b.1 van de Regeling staat niet omschreven hoe gemeenten uitstroom moeten bevorderen. In de toelichting op de Regeling staat dat de gemeente intern de informatie uit de CAK-wanbetalerslijst via verschillende organisatieonderdelen kan gebruiken. Als het maar gebeurt voor het doel waarvoor de informatie verstrekt is, namelijk uitstroombevordering. De toelichting noemt de inzet van:

• maatschappelijke dienstverlening;
• de gemeentelijke schuldhulpverlening;
• de afdeling Werk en inkomen, als er sprake is van een bijstandsuitkering

In het laatste geval kan de gemeente bijvoorbeeld de Regeling Uitstroom Bijstandsgerechtigden inzetten.

4.     Gemeenten mogen persoonsgegevens op de CAK-wanbetalerslijst onder voorwaarden verder verwerken.
Verdere verwerking van persoonsgegevens houdt in dat de gemeente de doelbinding doorbreekt waarvoor de persoonsgegevens oorspronkelijk zijn verwerkt. Bijvoorbeeld voor de uitvoering van andere wetten. Deze verdere verwerking is onder voorwaarden mogelijk. De belangrijkste eis is dat er voldoende verwantschap bestaat tussen het oorspronkelijke doel en het andere doel waarvoor de gemeente de persoonsgegevens wil verwerken. In de praktijk moeten de betrokken inwoners redelijkerwijs kunnen verwachten dat persoonsgegevens voor een ander doel verwerkt kunnen worden.

5.     Gemeenten mogen persoonsgegevens op de CAK-wanbetalerslijst verder verwerken voor de toepassing van de Wgs.
Het doel van uitstroom uit de wanbetalersregeling heeft verwantschap met het doel van de Wgs, namelijk integrale schuldhulpverlening door gemeenten. Een inwoner in de wanbetalersregeling heeft een schuld aan de zorgverzekeraar. De inzet van gemeentelijke schuldhulpverlening kan een passend middel zijn om het gewenste doel van uitstroom uit de wanbetalersregeling te bereiken. De toelichting op de Regeling noemt de inzet van schuldhulpverlening ook als voorbeeld. De inwoner kan in dat geval verwerking van zijn persoonsgegevens in het kader van de Wgs redelijkerwijs verwachten.

6.     Gemeenten mogen vroegsignalen verrijken met de CAK-wanbetalerslijst.
In de toelichting op de Regeling staat dat de CAK-wanbetalerslijst gemeenten inzicht verschaft in de omvang van de schulden die de wanbetaler heeft bij het CAK. En dat dit inzicht gemeenten helpt om prioriteiten in de schuldhulpverlening te stellen. Matching van de gegevens op de CAK-lijst met vroegsignalen als bedoeld in de Wgs/ Bgs is een passend middel om prioriteiten in de schuldhulpverlening te stellen en past ook in de bedoeling van de Regeling.

7.     Gemeenten die de CAK-wanbetalerslijst gebruiken om een specifieke doelgroep in beeld te krijgen mogen de overige inwoners op de lijst niet negeren.
Een aanpak waarbij gemeenten doelgroepen in kaart brengen is een manier om aan de hand van de CAK-wanbetalerslijst prioriteiten te stellen. Maar gemeenten hebben ook een inspanningsverplichting. Het is dan ook niet de bedoeling dat het deel van de inwoners op de lijst wat niet tot de doelgroep behoort vervolgens niet door gemeenten wordt benaderd. Gemeenten die aan de slag willen met een doelgroepen aanpak, kunnen binnenkort bij het CAK deellijsten opvragen.

8.     Gemeenten die aan de hand van de CAK-wanbetalerslijst met inwoners in gesprek willen over hulp op andere leefgebieden, moeten extra zorgvuldig zijn met de verwerking van persoonsgegevens.
Inwoners zullen minder snel redelijkerwijs verwachten dat gemeenten de CAK-wanbetalerlijst gebruiken om hen te benaderen voor hulp op andere leefgebieden. Als gemeenten aan de hand van de CAK-lijst hierover met inwoners in gesprek willen, dan moeten zij extra zorgvuldig zijn met de verwerking van persoonsgegevens. De vraag is of het gebruik van de CAK-wanbetalerslijst nodig is om dat doel te bereiken of dat de lijst een handig hulpmiddel is. Kan het doel ook op andere manieren worden bereikt (‘nice to know, need to know’- principe)? Dat laatste is een contra-indicatie om deze gegevens voor dit doel verder te verwerken.

Meer weten of advies?
Wil je naar aanleiding van deze analyse met de CAK-lijst aan de slag en wil je advies van Zorgverzekeringslijn? Neem contact op met Roos Meertens, projectmanager gemeenten, via roos@zorgverzekeringslijn.nl.

Lees het rapport Juridische analyse gebruik gegevens van wanbetalers zorgpremie